“Onze geliefde Tim was een zoeker, een breekbare, artistieke ziel die zocht naar antwoorden op existentiële vragen. Een te ambitieuze perfectionist die reisde en werkte op een tempo dat hem extreme stress opleverde…..Toen hij stopte met touren, wilde hij een balans in zijn leven vinden tussen gelukkig worden en doen waar hij het meeste van hield – muziek. Hij worstelde met gedachtes over zin,  leven en geluk. Hij kon niet meer. Hij wou vrede vinden.”

Als moeder van jong volwassen zonen en als therapeut raakt dit bericht mij diep, De torenhoge eisen die wij aan onszelf en aan elkaar stellen, maken maar al te vaak dat wij ons verloren voelen. We zetten een mooi beeld van onszelf neer, maar voelen ons tegelijkertijd niet gezien en gehoord in wie wij wezenlijk zijn. Vaak weten wij dat zelf niet eens meer.

In 2016 kondigt  Tim Bergling, alias Avicii toen 26 jaar, aan dat hij gaat stoppen met touren. Hij worstelt met angsten en depressies en ziet telkens opnieuw enorm op tegen het spelen voor grote mensenmassa’s, noemt  het zelfs traumatisch.  Als hij naar collega-DJ’s en muzikanten kijkt, lijkt het hen allemaal moeiteloos af te gaan-al kan hij hun gedachten niet lezen, zoals hij zegt.

True stories

In de documentaire True stories, die 31 maart van dit jaar is uitgebracht, vertelt Tim op een gegeven moment enthousiast over het boek van Jung, de grondlegger van de analytische psychotherapie, waarin deze zijn theorie over de persoonlijkheidstypen uiteenzet. Voor Tim is het een eyeopener: hij herkent zichzelf als een introvert type: niet geïnteresseerd in oppervlakkige gesprekken, maar in diepgang. Hij gaat helemaal op in het muziek maken , maar optreden voor mensenmassa’s en alles wat daarbij hoort is een enorme opgave voor hem. De herkenning die hij vindt in de theorie van Jung lijkt hem op te luchten.

Het snelle leven, de roem en het vele reizen vallen Tim enorm zwaar. Hij leeft de droom van vele jonge mensen en prijst zichzelf gelukkig, maar verliest zichzelf in de torenhoge verwachtingen van anderen en niet te vergeten van zichzelf. Hij gebruikt overmatig veel alcohol, krijgt een alvleesklierontsteking, problemen met de blindedarm en galblaas. Hij bezoekt artsen en psychiaters en gebruikt pijnstillers, maar gunt  zich niet veel rust. De druk van buitenaf en met name van zijn management om te blijven optreden is enorm, maar uiteindelijk neemt hij de beslissing om te stoppen met optreden en zich te gaan richten op het produceren van muziek in de studio. Daarmee eindigt ook de documentaire True Stories.

Volgens de berichtgeving leek Tim de laatste tijd weer zin te hebben in het leven. Na zijn overlijden werd bekend dat hij een vriendin had, met wie hij buiten de media om een gelukkig leven leek te leiden. En toch is deze jonge talentvolle man, overleden.

Tim Bergling aks Avicii: Ik liep achter een ideaalbeeld aan dat niet het mijne was.

Een oneigenlijk beeld van geluk.

Voor mijn verjaardag kreeg ik dit boek cadeau: “De kunst van het verdwijnen- over snel leven en diep vallen“. Sarah Domogala beschrijft hierin prachtig  hoe ze als jonge, gevierde regisseur op de toppen van haar kunnen leeft, totdat ze volledig instort. De ondertitel luidt: Over snel leven en diep vallen. Het snelle leven bestond uit weinig slapen, weinig eten, angstmedicatie slikken, ontzettend hard werken, strevend naar perfectionisme, vliegen van de ene klus naar het volgende glamoureuze feest.

Dit prachtig geschreven boek wekte mijn interesse in het werk van Sarah als regisseur  en zo vond ik op 2Doc (VPRO) haar documentaire Alles wat we wilden, over vier ambitieuze jonge mensen die een schijnbaar perfect leven leiden. Schijnbaar, want,zoals één van hen zegt:

Achter het mooie plaatje van een snel en flitsend leven schuilen depressies, angsten, schaamte en eenzaamheid. Die eenzaamheid wordt mede veroorzaakt door het taboe dat rust op het je kwetsbaar opstellen. Tekenend is dat Sarah tevergeefs heeft geprobeerd om bijvoorbeeld ook coassistenten en mensen het gemaakt hebben in het zakenleven voor de camera te krijgen. De angst voor het verlies van hun baan op het moment dat bekend zou worden  dat zij met psychische problemen worstelen was bij deze mensen te groot.

Alle mogelijkheden zijn er toch, dus waarom zou je iets niet kunnen?

Jonge mensen groeien op in een tijd waarin alles mogelijk lijkt en de druk op presteren gigantisch is. Een van de twintigers in de documentaire zegt: “Mijn ouders zeiden me: ik kan alles worden wat ik wil, als ik er maar mijn best voor doe.” Maar al te vaak eindigt de levensreis die begon  in een land van schijnbaar onbeperkte mogelijkheden via keuzestress en prestatiedruk in een moeras van eenzaamheid en angst.

Dat burnout klachten op steeds jongere leeftijd voorkomen, zelfs bij kinderen, vind ik alarmerend. Sarah Domogala merkt hierover op:

 

Als je zo jong bent heb je nog weinig draagkracht. Je bouwt een buitenkant op die niet op de binnenkant kan leunen.

Het komt niet altijd vanzelf goed.

Ik kom de worsteling met een ideaalbeeld veel tegen in mijn omgeving en ook in mijn praktijk als psychosociaal (ACT) therapeut. Een van de jonge vrouwen in de documentaire Alles wat we wilden hoopt dat ze later, als ze ouder is,  in zal zien dat het allemaal niet zo erg is en je niet alles hoeft te bereiken.

De waarheid is, dat die wijsheid niet altijd automatisch met de jaren komt. Zolang het je niet is gelukt om innerlijke draagkracht op te bouwen, zul je last blijven houden van alle druk die van buitenaf en van binnenuit. Ook op latere leeftijd kunnen mensen hier enorm mee worstelen. In ACT-termen wordt gesproken over psychologische flexibiliteit.

ACT staat voor Acceptance and Commitment Therapy, een therapievorm waarbij wordt gewerkt aan het ruimte maken voor gevoelens, afstand nemen van gedachten, op een andere manier naar jezelf kijken en meer in het hier-en-nu leven. Daarbij wordt uitgebreid stilgestaan bij dat wat je in jouw leven echt waardevol vindt en vervolgens ga je concreet investeren in dat wat er voor jou echt toe doet. Als therapeut loop ik met mijn cliënten een stukje mee op dit moeilijke, maar waardevolle pad. Via ACT ontwikkel je innerlijke draagkracht.Je maakt je een levenshouding eigen waardoor je niet alleen nu, maar ook op latere momenten beter kunt omgaan met moeilijkheden die je tegenkomt. Je hoeft je niet meer te verschuilen achter een beeld dat niet het jouwe is.

Ruimte voor kwetsbaarheid.

Het trieste overlijden van Tim Bergling, aks Avicii en het boek en de documentaire van Sarah Domogala benadrukken de noodzaak van een structureel andere manier van omgaan met de normen die we elkaar en onszelf opleggen, zodat kwetsbaarheid er ook mag zijn en er ruimte mag zijn om in verbinding met onszelf en met elkaar te leven. Initiatieven als de Kantelbeweging, Compassion for Care, Samen Sterk Zonder Stigma en de boeken van Brené Brown (google maar eens) zijn positieve voorbeelden van hoe wij hier samen aan kunnen werken. Laten we dat dan ook doen!